Αιδεσιμότατοι
Αγαπητέ
Έντιμοι κύριοι Δήμαρχοι
Συγκεντρωθήκαμε ακόμη μια φορά σήμερα, θλιβερή επέτειο της κατάληψης της κεντρικής κατοικήσιμης περιοχής των κωμοπόλεων Λαπήθου και Καραβά στις 6 Αυγούστου1974. Με έντονα τα συναισθήματα μας, της διαμαρτυρίας , της αγανάκτησης , της απαίτησης για απελευθέρωση και της επιστροφής, αλλά και της τιμής προς τους συμπατριώτες μας που έχασαν τη ζωή τους, εκείνες τις μέρες , στις 6 και 7 Αυγούστου 1974.
Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι θα αναφερθούμε εν συντομία στα ιστορικά γεγονότα. Το πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β , έγινε η αφορμή για την Τουρκική εισβολή που προετοίμαζε πολεμικά η Τουρκία μετά το 1964.Το προγεφύρωμα είχε ήδη δημιουργηθεί μετά την έναρξη της Τουρκικής εισβολής, που άρχισε στις 20 Ιουλίου 74 και μέχρι τις 6μ.μ της 22 Ιουλίου, ώρα, που σύμφωνα με το ψήφισμα 353 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στις 20.7.74, θα γινόταν κατάπαυση του πυρός. Το προγεφύρωμα ήταν μικρό, περιλάμβανε μέρος της παραλιακής περιοχής Καραβά, τον Άγιο Γεώργιο , την Κερύνεια, το Τέμπλος , το Κάρμι, και περιοχές ανατολικότερα και ενωνόταν με Άγιο Ιλαρίωνα και νότια με τη Λευκωσία με τον Τουρκικό τομέα.
Τα Τουρκικά στρατεύματα δεν τήρησαν την εκεχειρία και άρχισαν συστηματική διαπλάτυνση και επιμήκυνση του προγεφυρώματος προς δυσμάς προς το μέρος του βουνού μας , του Κυπαρισσόβουνου και προς ανατολάς καταλαμβάνοντας 8 χωριά μέχρι τις 30 Ιουλίου 1974 που έγινε η διακήρυξη της Γενεύης που υπογράφηκε από τους υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Βρετανίας.
Η κεντρική κατοικημένη περιοχή του Καραβά και της Λαπήθου ήταν ελεύθερη, παρόλο που ως αποτέλεσμα της αρχικής εισβολής και της σταδιακής επέκτασης των Τουρκικών δυνάμεων ήταν περικυκλωμένη από Τουρκικές επίγειες δυνάμεις και ναυτικές πολεμικές δυνάμεις από βορρά , ανατολή και νότο (δηλαδή από τις πλαγιές του βουνού του Πενταδάκτυλου).
Οι Τούρκοι έβαλαν στόχο να καταλάβουν τις δυο κωμοπόλεις .Όταν λοιπόν ελικόπτερο του Ο.Η.Ε με τριμελή επιτροπή Έλληνα αξιωματικού , Τούρκου και Άγγλου κατόπτευε τις περιοχές για να σχηματίσουν χάρτη με τη γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Με τις ελεγχόμενες, δηλαδή, και μη, περιοχές από τον Τουρκικό στρατό. Οι Τούρκοι δεν συμφώνησαν ότι η Λάπηθος και ο Καραβάς δεν ήταν υπό τον έλεγχο τους, αλλά ήταν ελεύθερες. Προσωπικά, με μια ομάδα 7 Λαπηθιωτών και 3 Καραβιωτών, ενταγμένος στο 366 Τάγμα Επιστράτευσης και με Διοικητή τον τότε υπολοχαγό μ. Χαράλαμπο Φακούρα είμαστε στο ύψωμα στην πλαγιά του Κυπαρισσόβουνου και κοντά στον Κόρνο. Πήραμε διαταγή να σταθούμε όταν περνούσε το ελικόπτερο για να καταγράψουν τις θέσεις μας. Μετά από 2-3 μέρες συγκεκριμένα, στις 2 Αυγούστου λίγη ώρα μετά που βράδιασε μια μεγάλη ίλη τεθωρακισμένων του Τουρκικού στρατού προσπάθησε να περάσει μέσω του δασικού δρόμου από τον Άγιο Ιλαρίωνα μέχρι τη Βασίλεια και Λάρνακα Λαπήθου και έτσι να εγκλωβίσει τις δυνάμεις μας. Έπεσαν όμως σε ναρκοπέδιο που έστρωσε το 70 Τ.Μηχανικού, σε στενό μέρος του δρόμου, στην περιοχή πίσω και πάνω από την αρχαία εκκλησία της Παναγίας της Κρινιώτισσας. Έτσι αναγκάστηκαν να αφήσουν 4 τεθωρακισμένα και να υποχωρήσουν με τα υπόλοιπα.
Το πρώτο κατεστραμμένο τεθωρακισμένο είναι εκεί ακόμη και σήμερα, αφού την επομένη μέρα σπρώχτηκε στο πλάι του δρόμου, όπου και το έκαναν περίπου σαν μνημείο αγώνα και νίκης αργότερα οι Τούρκοι. Τα υπόλοιπα ήταν ανέπαφα και χρησιμοποιήθηκαν από την Ε.Φ από την επομένη. Οι δικές μας δυνάμεις αντιλήφθηκαν τους σκοπούς των Τούρκων για αυτό προσπάθησαν να ενισχύσουν την άμυνα του Καραβά και Λαπήθου. Έστειλαν το 70ο Τ.Μηχανικού για ναρκοθέτηση σε διάφορα σημεία, το κουτσουρεμένο 256 Τ.Π και το λιγοστό 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού και ένα λόχο της ΕΛΔΥΚ . Εκεί και οι ελάχιστοι εναπομείνανδες άνδρες από τα Τάγματα 231 και 321 Τ.Π. Τα στρατεύματα αυτά ενισχύονταν και από συγκροτημένες ομάδες ντόπιων επιστρατευμένων ή και εθελοντών ατόμων , τόσο στο Καραβά, από μεγάλη ομάδα υπό την καθοδήγηση του μ.Γιάννη Κίτσιου και στη Λάπηθο από 2 ομάδες, μια μικρή υπό την καθοδήγηση του γυμναστή Πάμπου Πετρίδη και δεύτερη υπό τον έφεδρο ανθυπολοχαγό των ΛΟΚ Κυριάκο Θεοδώρου. Η ομάδα αυτή με 12 περίπου μέλη εφέδρων από τη Λάπηθο διεξήγαγε την μάχη του Κεφαλόβρυσου στα τέλη Ιουλίου. Η μηχανική και τεχνική στήριξη έγινε από τον μ. Σωτήρη Τηγανίτη. Μια άλλη μικρή ομάδα Λαπηθιωτών εφέδρων , με υπεύθυνο το Σταθάκη Ευσταθίου και συμμετοχή του Νίκου Καρολίδη, Πάμπου Βλαμπή, Πέτρου Πέτρου και άλλους, έδωσε επίσης μια ολιγόλεπτη μάχη εναντίων των Τούρκων από την τοποθεσία «Τρουλλί του Σίννη»στα τέλη Ιουλίου 1974.Στις 6 Αυγούστου από τις 4:30 π.μ άρχισε η μάχη για κατάληψη Λαπήθου και Καραβά, , πιο έντονη στην περιοχή Λαπήθου, με προσπάθειες των Τουρκικών στρατευμάτων να προχωρήσουν από το βουνό προς τα κάτω και από την γραμμή του Καραβά προς δυσμάς.
Η κύρια μάχη διήρκησε μέχρι τις 11:30-12 μεσημβρινή. Γύρω στα 250-300 περίπου άτομα, με τον παλαιό οπλισμό τους κράτησαν την πρώτη επίθεση της 28ης Μεραρχίας του Αττίλα, που είχε δύναμη 14,000, ανδρών στα ανατολικά και στα νότια κράσπεδα του Καραβά και της Λαπήθου. Πλήρωσαν με πολλούς νεκρούς κάθε τους βήμα οι Τούρκοι εισβολείς. Στις 11:45 οι δυο λόχοι της Εθνικής Φρουράς διατάσσονται να απαγκιστρωθούν από τον Καραβά και Λάπηθο και να εγκατασταθούν στη γραμμή Βασίλειας – Βαβυλά. Όμως οι Τούρκοι άρχισαν το μακελειό τους. Στήσαν ενέδρα στις καλαμιές της Αιρκώτισσας , με δυνάμεις πεζοναυτών που κατά πάσα πιθανότητα αποβιβάσθηκαν από τη θάλασσα και πετσόκοψαν τα παλληκάρια του 256 Τ.Πεζικού και τους υποχωρούντες στρατιώτες του 70 Τάγματος Μηχανικού .
Στις 3 και μισή μετά το μεσημέρι τα άρματα περνούν από τον Καραβά στη Λάπηθο και τα αμυνόμενα Τάγματα μεταβάλλονται σε τάγματα θανάτου. Ο ανθυπολοχαγός Σταύρος Μπιτσάκης από τα Χανιά τραυματισμένος στο κεφάλι χάθηκε στην Αιρκώτισσα.Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Κωνσταντίνος Κεντώνης από τη Μόρφου νεκρός στον Καραβά, ο ανθυπολοχαγός Γεώργιος Χατζηνικολάου από την Κατωκοπιά χάνεται με τα 13 παλικάρια του στην ενέδρα της Αιρκώτισσας , οι ανθυπολοχαγοί Ανδρέας Λοιζίδης και Θεόδωρος Χαραλάμπους χαμένοι στη Λάπηθο, μαζί με τους συμπολεμιστές τους. Και οι άμοιροι και αμέτοχοι εναπομείναντες κάτοικοι Λάπηθου και Καραβά γίνονται θύματα της Τουρκικής επιθετικότητας και εκδικητικότητας.
Θα αναφέρουμε στη συνέχεια ορισμένα αριθμητικά στοιχεία για να καταδείξουμε τις διαστάσεις της μάχης Λαπήθου – Καραβά, εν μέσω, επαναλαμβάνω εκεχειρίας που δεν σεβάστηκαν οι Τούρκοι.
Στην πολύνεκρη μάχη έπεσαν αγωνιζόμενοι για την ελευθερία του τόπου μας.
1.Απο το 70ο Τ.Μηχανικού
31 Αξιωματικοί υπαξιωματικοί και οπλίτες
2.Απο το 256 Τ.Πεζικού
51 αξιωματικοί υπαξιωματικοί και οπλίτες
3. Από το 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού
8 αξιωματικοί , υπαξιωματικοί και οπλίτες.
Σύνολο πεσόντων στην περιοχή μας 90
Από τους Λαπηθιώτες και Καραβιώτες στρατιώτες και πολίτες, συνολικά για όλη την περίοδο της Τουρκικής εισβολής, δηλαδή όχι μόνο στη Λάπηθο και Καραβά, απαριθμούμε 96 συγχωριανούς Λαπηθιώτες πεσόντες στις μάχες, φονευθέντες και δολοφονηθέντες από τους Τούρκους και αγνοουμένους και 54 συγχωριανούς Καραβιώτες. Το ένα τρίτο περίπου είναι οι στρατευμένοι και οι υπόλοιποι είναι δολοφονηθέντες πολίτες ιδιαίτερα στις 6 και στις 7 Αυγούστου, μετά την κατάληψη Λαπήθου και Καραβά. Ορισμένοι επίσης σκοτώθηκαν λόγω βομβαρδισμών από αεροπλάνα ή πλοία ή απέθαναν μετά τον εγκλωβισμό τους και τους θεωρούμε ως θύματα της Τουρκικής θηριωδίας. Αναφέρουμε επίσης ότι 44 αιχμάλωτοι από τη Λάπηθο και 6 όμηροι συνελήφθησαν σε διάφορες μάχες όπως και 14 αιχμάλωτοι από τον Καραβά.
Μετά την ολοκληρωτική κατάληψή Λαπήθου και Καραβά και τις εκκαθαριστικές έρευνες και δολοφονίες αθώων πολιτών, αδιακρίτως ηλικίας, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν σε ορισμένες γειτονιές της Λαπήθου και Καραβά αρκετούς εγκλωβισμένους. Που με τις κακουχίες, ταλαιπωρίες, μετακινήσεις, έλλειψη φαρμάκων, ιατρικής φροντίδας, κακής διατροφής και απομόνωσης άντεξαν λίγους μήνες , μέχρι και ένα χρόνο ορισμένοι και μετά εκδιώχθηκαν από τους «γενναίους ειρηνευτές- Τούρκους». 182 εγκλωβισμένα άτομα από τη Λάπηθο περιλαμβανομένων και λίγων από τη Βασίλεια, 64 από τον Καραβά, ήταν οι μάρτυρες της καταστροφής, της σταδιακής κλοπής και λεηλασίας , του εποικισμού, των ξυλοδαρμών, αλλά και βιασμών γυναικών.
Μια από τις εγκλωβισμένες η Ευφροσύνη Προεστού κατόρθωσε να μείνει στο σπίτι της κοντά στην πλατεία Ηρώων της Λαπήθου. Εκεί κοντά μετά τις μάχες της 6ης Αυγούστου 12 στρατιώτες (3 του 256 τ.π και 9 του 286 Μ.Τ.Π ) εγκλωβίστηκαν και βρήκαν καταφύγιο και κρυβόντουσαν για μέρες πολλές σε ένα λαγούμι του «Άδρικου» όπως λέγεται και στα γύρω σπίτια και τροφοδοτούντο από την μ. Ευφροσύνη Προεστού. Μετά από προδοσία προφανώς η παρουσία των στρατιωτών και ο ρόλος της Ευφροσύνης έγιναν γνωστά στους Τούρκους. Στις 5 Σεπτεμβρίου ’74 συνέλαβαν τους 9 μετά από αιφνιδιαστική πολιορκία. Η Ευφροσύνη Προεστού παρά τα βασανιστήρια που της έκαναν οι Τούρκοι δε φανέρωσε οτιδήποτε. Οι 3 διέφυγαν της σύλληψης και είχαν διαφορετική πορεία, προς την ελευθερία.
Άλλη γυναίκα που προστάτευσε για μέρες εθνοφρουρούς που εγκλωβίστηκαν στην ενορία Αγ.Θεοδώρου της Λαπήθου , μετά τις μάχες, είναι η μ. Μελπομένη Αδάμου Γερασίμου, που για 5 μέρες προστάτεψέ, υπο πολύ δύσκολές συνθήκες, 5 εθνοφρουρούς που μετά από προδοσία συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν.
Αγαπητοί φίλοι και συγχωριανοί. Άν τόσα χρόνια είμαστε περήφανοι για την ιστορία, τον πολιτισμό , την προσφορά, τη φυσική ομορφιά και τους ανθρώπους της Λαπήθου και του Καραβά, αν επιπρόσθετα είναι κάτι που μας λυπεί αλλά μας κάνει και περήφανους είναι η θυσία τόσων πολλών ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία του τόπου μας. Στρατιώτες και πολίτες έπεσαν μαχόμενοι η εφονεύθηκαν ή δολοφονήθηκαν από τους απάνθρωπους Τούρκους εισβολείς, στις 6.8.1974 και στις επόμενες μέρες.
Αν όμως είναι κάτι που μας λυπεί περισσότερο σήμερα είναι η κατάντια αυτού του τόπου και όσων κυβέρνησαν ή κυβερνούν, που παραβλέπουν τις θυσίες , την προσφυγοποίηση, που δέχονται σχεδόν ολοκληρωτικά και σταδιακά τις Τουρκικές απαιτήσεις , παραγνωρίζοντας ότι το κυπριακό είναι θέμα εισβολής και κατοχής αλλά και θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.Και υποχωρούμε, διολισθαίνουμε από το 1974, σε μια ουσιαστική διχοτόμηση, έλεγχο πρακτικά ολόκληρης της Κύπρου από την Τουρκία.
Εμείς όμως δεν ξεχνούμε ούτε τον τόπο μας, ούτε τον πολιτισμό, ούτε την ιστορία , ούτε την προσφυγιά, αλλά ούτε και τους νεκρούς και αγνοούμενους μας.
Και επαφίεται σε όλους να μην ξεχνούν ότι οι εκατοντάδες νεκροί και αγνοούμενοι είναι όχι μόνο αθάνατοι αλλά και αδικαίωτοι.
Και επαφίεται σε μας και τα παιδιά μας να κρατήσουμε ζωντανό τον αγώνα και πόθο για ελευθερία και επιστροφή. Οργάνωση, συντονισμός, διάθεση πόρων για αμυντική θωράκιση και διαφώτιση, συμμαχίες με άλλες χώρες, αγωνιστικότητα και διεκδίκηση χρειάζονται .Η Τουρκία περικυκλώνει την Κύπρο με την επέμβαση στην ΑΟΖ μας, επεκτείνεται τώρα και στα Νότια της Ελλάδας. Πότε θα αποφασίσουμε να γίνουμε αντάξιοι των προγόνων μας αλλά των θυσιών τόσων πολλών συμπατριωτών μας? Πότε θα ξυπνήσουμε από το λήθαργο και την καλοπέραση? Ας παραδειγματιστούμε επιτέλους από άλλα κράτη που έχουν παρόμοιους εχθρούς και κινδύνους και έχουν πλήρη οργάνωση, έχουν προγραμματισμό, έχουν αμυντική πληρότητα και εγρήγορση. Και στηρίζουν τους πρόσφυγες και τους αδυνάτους. Ενώ εδώ έχουν αφήσει τους πρόσφυγες στην εγκατάλειψή και στην τύχη τους.
Άς ευχηθούμε αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες να είναι αιώνια η μνήμη όλων των πεσόντων στον τόπο μας και να διακριβωθεί η τύχη των όσων αγνοείται ακόμη η τύχη. Ελάχιστοι έχουν βρεθεί , τακτοποιηθεί, και ταφεί στις ελεύθερες περιοχές. Προσωπικά έχω στην ευρύτερη οικογένεια μου, 7 συγγενείς φονευθέντες-αγνοουμένους από την πλευρά του πατέρα μου και 7 από την πλευρά της μητέρας μου. Μόνο 5 έχουν βρεθεί ή γνωρίζουμε ότι έχουν ταφεί στην Λάπηθο.
Αιωνία ας είναι η μνήμη όλων, Λαπηθιωτών, Καραβιωτών, στρατιωτικών και πολιτών.
Δεν ξεχνούμε κανένα από όσους έχασαν τη ζωή τους στα χώματα της Λαπήθου και του Καραβά. Άς είναι ελαφρύ το χώμα του τόπου μας, που τους σκεπάζει.
Ο αγώνας μας για ελευθερία, επιστροφή και δικαίωση συνεχίζεται και θα συνεχιστεί ενόσω ζούμε και αναπνέουμε.
Σας ευχαριστώ
